Bunkernummer |
|
Oud Bunkernummer |
|
Lokatie |
|
Toegankelijkheid |
Volledig vrijgemaakt en opgeruimd door www.bunkergordel.be
|
|
Aantal kamers |
|
Aantal schietgaten |
|
Type geschut |
|
Bijhorende vuurrichting |
|
| Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd: |
- Wetteren, Sectie G, kadastraal perceel 828e (gedeeltelijk).
|
| Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker: |
- Het originele terrein waar de bunker werd op gebouwd, was perceel Wetteren, Sectie G, perceel 828e met een grootte van 95 ca. Dit was een stuk uit de noordzijde van een groter perceel aansluitend bij de Schelde dat gekend stond als een boomgaard bij het scholencomplex, heden gekend als het MPI te Kwatrecht. Dit terrein was net zoals het scholencomplex toen eigendom van de Zusters van Liefde.
- Om het perceeltje met de bunker te kunnen bereiken was er nog een bijkomende permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed en en een tijdelijke erfdienstbaarheid over een strook van 5 meter breed om de bouw van de bunker zelf mogelijk te maken, nodig.
- Beiden verliepen over dezelfde strook die in het ene geval 5 meter breed was (tijdelijk erfdienstbaarheid) en voor de permanente erfdienstbaarheid slechts 2 meter. Ze verliepen langs de Schelde langs een perceel waar in 2014-2015 een nieuwbouw is opgetrokken, tot tegen de rand van een bos. Dit omvat opnieuw een gedeelte van perceel 828e (39,50 meter) en een gedeelte over perceel 828f (67.50 meter). Daar draaide men rechts af om via de westkant van de percelen 839a (36 meter) en 837d (83 meter) de Kwatrechtsteenweg te bereiken.
- Deze laatste percelen waren geen eigendom van de Zusters Van Liefde maar van de Nijveraar Lammens Ernest, wonende te Kwatrecht.
- Deze tijdelijke erfdienstbaarheid was maar 8 maanden geldig.
- De akte voor de onteigening en een gedeelte van de tijdelijke erfdienstbaarheden naar de Zusters van Liefde toe, werd getekend voor akkoord op 29 Oktober 1934 voor de prijs van 2000 Bef. Daarnaast bevatte de akte een jaarlijkse intrest clausule ter grootte van 5% op dit verkoopsbedrag, wat neerkwam op 100 Bef per jaar.
- De bijkomende akte voor een gedeelte van de permanente en de tijdelijke erfdienstbaarheid aan de heer Ernest Lammens werd getekend op 17 November 1934 voor de prijs van 100 Bef en omvatte eveneens een gelijkaardige intrestclausule wat neerkwam op 5 Bef per jaar.
- Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
- Na de onteigening kreeg het origineel onteigende perceel geen aparte index toegemeten.
|
| Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker: |
- Op 29 september 1954 werden zowel deze bunker met bijhorende grond als ook de bunkers A39 en A40 (terreinen Mariagaard te Kwatrecht), allen origineel eigendom van de Zusters van Liefde, opnieuw overgekocht van de Belgische staat
- Op actuele kadastrale plannen is het perceel 828e niet meer bestaande als afzonderlijk perceel en opgenomen binnen het actuele perceel 850y. Het perceel 828f bestaat op zich ook niet meer en is opgegaan in perceel 828r.
- De resterende erfdienstbaarheden in de richting van de Kwatrechtsteenweg bestaan heden nog als een pad naast de terreinen horende bij het MPI te Kwatrecht. Deze toen gemaakte erfdienstbaarheid heeft echter heden geen kadastraal nummer meer wat er zou op wijzen dat het heden staatseigendom zou moeten zijn en allicht als een officieel publiek pad beschouwd kunnen worden in de richting van het bos dat heden nog altijd bestaat tegen de Schelde.
|
Schets zoals terug te vinden bij de originele onteigeningsakte. Men ziet er duidelijk het zwarte vakje tegen de schelde wat het onteigende perceel voor de bunker is.
De erfdienstbaarheid loopt vandaar uit langs de Schelde naar wat heden een bosje is. Op de rand daarvan draait deze weg richting Kwatrechtsteenweg.
Vermoedelijk is de hier aangeduide weg richting Kwatrechtsteenweg vrij gelijklopend met de huidige toegangsweg naar de Schelde toe, juist voorbij de huidige terreinen van het MPI.
|
|
|
Dit is een oude luchtfoto van Google Earth anno 2007. Het bunkertje is er eigenlijk niet op te zien. Het zit hier dus nog volledig verscholen in de beplantingen tegen de Schelde.
Je dient het te zoeken vanaf het pad dat je schuin naar achteren in de boomhaard ziet lopen. Op het uiteinde was een klein soort containerpark van de school. De bunker lag daarvan een 20 tal meter verwijderd meer naar links (is donkerdere plek tegen de Schelde)
|
|
|
Deze 2e luchtfoto van Google Earth dateert allicht van rond 2015. De werken aan de school waren toen nog volop bezig. De 2e nieuwbouw is vrij recent gebouwd (links op foto). De bunker is allicht het iets uitstekende donkere puntje. Het dak was toen nog niet vrijgemaakt.
|
|
|
Kadasterplan anno 2014.
De originele percelen zijn opgegaan in het huidige perceel 850y.
De erfdienstbaarheden naar de steenweg toe bestaan nog altijd als pad zonder kadasternummer wat er zou op wijzen dat het staatseigendom zou moeten zijn
|
|
|
| Routebeschrijving om deze bunker te vinden: |
- Het bunkertje lag in de boomgaard van de school.
- Deze boomgaard is heden gedeeltelijk opgeofferd voor 2 grote nieuwbouwen van de school. Tussen deze nieuwbouwen is een allicht tijdelijke weg komen te liggen, afgescheiden van de eigenlijke gebouwen.
- Daarachter ligt nu sinds 2019 een aaneensluiting van smalle schapenweides.
- Het bunkertje ligt heden, jammer genoeg zonder directe bereikbaarheid door deze schapenweides, hierachter tegen de Schelde.
- Om het bunkertje heden effectief te bereiken, neemt men best de trekweg achter de gebouwen van het MPI.
- Eenmaal beneden gaat men best door tot tegen de rand met de Schelde en vervolgt men daar zijn weg achter de bestaande omheining. Op die manier is het bunkertje zelf bereikbaar.
|
| Localisatie van de bunker op de bunkerlinie: |
- Het is het laatste steunliniebunkertje vlak tegen de Schelde te Kwatrecht.
- De dichtstbijzijnde bunker is D22 in het viaduct van Kwatrecht (345 m).
- Meer oostelijk richting Wetteren, ligt nog altijd de zware mitrailleur-kanonbunker A44 tegen de Schelde op de voorlijn (670 m)
- Meer naar Melle toe lag tot hij in 2010 werd gesloopt nog een zeer fraaie 2-verdiepsbunker B46 op de achterlijn tegen de Schelde (675 m).
|
| Structuur van het bunkertje: |
- De bunker heeft één kamer en een sas.
|
| Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar + wat waren de schietsectoren: |
- Standaard is het bunkertje enkel uitgerust voor de opstelling van een Maximmitrailleur. Het had geen aanpassingen voor de opstelling van andere types van mitrailleur.
- Het bunkertje houdt het verkeer op de Schelde onder vuur dat vaart in de richting van Gent.
|
Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje: |
- De hoeken zijn volledig afgerond uitgewerkt en het geheel werd gecementeerd op het ruwe beton.
- Het geheel was roze-rood geverfd en bezit een zeer fraaie gebetonneerde dakrand die volledig het uitzicht had van een houten, groen geverfde dakrand.
- Deze gemelde kleuren kan men heden ten dage nog altijd vrij goed op verschillende plaatsen zien en waarnemen.
- Het schietgat zat verborgen achter een metalen luik (nog aanwezig). Dit metalen luik was origineel in dezelfde kleur geverfd dan de wanden van de bunker om het luik zo weinig mogelijk van op afstand in het oog te laten springen. Deze roze schijn is nog beperkt zichtbaar op het moment.
- De bunker heeft een volledig in beton uitgewerkt toegangssas met verschillende betonnen treden en onderaan een sterfputje. De bunker is echter allicht door een zware projectielinslag van bij de oorlog scheefgezakt (van de Schelde weg). Het sas is hierbij afgebroken en ligt geknikt in de andere richting.
- In dit toevoegde toegangssas, bevond zich ook een sterfput.
- Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
- De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
- In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
- Het globale uitzicht is dit van een lemen stalletje met een plat dak vlak naast de Schelde.
|
Terreinschets zoals terug te vinden bij de bouwplannen. Het onteigende terreintje is in dit geval zeer beperkt. Het was afgespannen met een omheining. Aan de voorzijde was een hekje voorzien.
Blijkbaar stond er in het huidige toegangssas een boom die diende gerooid te worden.
|
|
|
Grondplan van dit kleine bunkertje. Er is op geschreven dat de achtermuur aan het toegangssas, beperkt minder dik mag uitgevoerd worden. Dit zal leiden tot een herziening van het grondplan (zie verderop).
|
|
|
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Dit geeft meteen een mooi beeld over hoe het uitzicht was als lemen hutje.
|
|
|
Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan geeft ons een beeld doorheen het toegangsas. Het bunkertje is dus wel degelijk door de jaren heen serieus dieper in de talud komen te zitten.
|
|
|
Herzien grondplan voor de verminderde dikte van de achterwand van de bunker tussen mitrailleurkamer en toegangssas (1.00 meter in plaats van origineel 1.15 meter). Voor de rest is dit plan volledig identiek. Omdat het enkel de dikte van de wanden ging, werd het schietgat zelfs niet in detail getekend.
|
|
|
Bij sommige bunkertjes werd zoals bij deze de correctie zoals hierboven te zien als kalkpapiertje voorzien op de originele doorsnede. Hieruit blijkt duidelijk het enige echte verschil de dikte van de ene genoemde wand. Voor de rest is de schets volledig identiek. |
|
|
| Actuele toestand van deze bunker: |
- Het bunkertje was tot 2010 amper terug te vinden en zat volledig overgroeid.
- Aan de binnenzijde zat het bijkomend nog eens volgepropt met oude dakpannen, baksteenpuin, borduren en kasseistenen. Dit werd reeds bij de eerste opruiming in 2010 volledig vrijgemaakt door de toen nog zeer beperkt geopende toegang.
- Toen werden ook voor een eerste keer alle wanden vrijgemaakt en kwam het bunkertje voor het eerst in zicht als een roze-rode hut tegen de Schelde.
- Op zijn linker zijkant zat het bunkertje (inclusief aan het toegangssas) meer dan een meter dieper in het maaiveld dan dit nu het geval is. Ook de voorzijde werd hij nog zeker een kleine meter meer uitgegraven.
- Het dak was een afgrijselijk kluwen van takken, halve bomen en tientallen jaren oude klimop. Dit was na het ruimen van de grote losse gedeeltes als een grote dikke cocosmat van 10 cm dik die diende stukje voor stukje afgezaagd te worden en zo verwijderd.
- Ook het toegangssas werd volledig vrijgemaakt tot op het onderste originele beton. Dit is zoals al eerder gemeld, eveneens scheefgezakt maar in de andere richting als deze waarin de bunker verzakt ligt. Het is letterlijk van de bunker afgebroken.
- Het bevat nog de originele sterfput van de bunker die nog altijd in die functie heden ten dage werkt. Een gedeelte van het overtollige water van het dak wordt namelijk nog altijd via die sterfput weggeleid bij teveel regenval.
- De 3 trappen die ook zichtbaar zijn op het plan liggen te scheefgezakt om ze heden nog vlot te kunnen gebruiken. Daarom werden bijkomende betondeksels voorzien om opnieuw een vlak liggende toegankelijke trap te verkrijgen. Om het sas vlot toegankelijk te houden werd het ook opnieuw beperkt met proper zand opgevuld om ook hier een vlakke bodem te krijgen.
- Rondom de bunker en in het sas werd met betonnen dallen (dank aan de firma Ciers Beton om deze hiervoor beschikbaar te willen stellen) een pad aangelegd om de bunker rondom minder te laten overgroeien in de toekomst. Ook helpt het serieus om de bunker beter te kunnen onderhouden.
- Aan het schietgat heeft het bunkertje als enige op de linie nog zijn originele metalen luik aan het schietgat.
- Aan de achterzijde heeft hij ook nog uniek op de linie zijn originele zinken afvoergoot die jammer genoeg niet meer kan werken omdat de bunker omgekeerd van zijn waterafvoer op het dak scheefgezakt ligt.
- Het bunkertje is heden om het intact te houden en vandalisme tegen te gaan, ook met een houten deurtje afgesloten.
|
| Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40: |
- Het betreft één van de bunkertjes op de linie die allicht van de meeste projectielinslagen telt op de ganse linie.
- Het bunkertje telt projectielinslagen van bij het begin van de gevechten om Kwatrecht op zijn voorzijde, naast het schietgat. Er zullen er ook zeker nog afkomstig zijn op voorzijde en linker zijkant van de 2e dag van gevechten op 21 mei 1940 toen de Duitsers nogmaals zwaar poogden door te breken langs de Schelde.
- Op zijn achtersas draagt hij eveneens, en zelfs vrij zware projectielinslagen van zelfs PAK37 geschut, afkomstig van de Duitse doorbraak tot voorbij het viaduct van Kwatrecht in de late namiddag van 20 mei 1940. Toen ging het bunkertje zelfs mogelijks tijdelijk uit Belgische handen.
- Er is zelfs een enkele kogelinslag aan de binnenkant van het toegangssas terug te vinden. Deze kogel moet letterlijk via het schietgat binnengevlogen zijn tot in de achtermuur van het sas. Allicht steekt de kogel zelf nog in het gat.
- Ook hangt gans het bunkertje toch wel vrij sterk scheef. Hij is zeker niet in de Schelde aan het zakken van het scheefzakken is wel degelijk van de Schelde weg. Door dit scheefzakken is het sas van de bunker afgebroken en ligt dit dan in de andere richting scheefgezakt op zijn originele locatie. Dit scheefzakken is allicht veroorzaakt door een vrij kort bij de bunker in de meidagen 40 ontploft vliegtuigprojectiel.
|
| Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje: |
- Dit meer dan fraaie bunkertje op grondgebied Kwatrecht tegen de Schelde wordt al sinds 2010 bedreigt door sloop omdat hij vrij kort bij de Schelde is gebouwd op het eigenlijke dijklichaam. Deze werken zijn een onderdeel van het Sigma-plan waarvan al uit 2010 is geweten dat ze hier nog dienden langs te komen.
- Toen werden reeds paaltjes uitgezet tot waar zou onteigend dienen te worden. Een van die paaltjes werd ongeveer 2 meter van de bunker in de grond geslagen maar de bunker werd zelf op dat moment door het uitvoerend personeel niet vastgesteld omdat hij zodanig overgroeid was dat men hem zelfs niet had gezien.
- Deze werken zijn opnieuw meer dan bedreigend te noemen voor dit bunkertje omdat dezelfde werken in 2010 al de sloop betekenden van de meer dan fraaie achterliniebunker B46. Ook dat bunkertje had heel eenvoudig bewaard kunnen blijven maar werd onverbiddelijk afgebroken om een kale plek langs de Schelde achter te laten.
- Het feit dat dit tweede langs deze werken gelegen bunkertje eveneens voor de grote massa onbekend is, was voor mij een reden te meer om te maken dat het in zijn fraaie toestand dat het nog is, diende te worden vrijgesteld.
- Deze opruimingen zijn al in een eerste fase uitgevoerd in 2010 toen de dreiging van sloop voor de eerste keer kwam opduiken. Toen werd hij volledig aan de buiten- en binnenzijde opgeruimd.Uit de bunker zelf werden toen zeker enkele honderden dakpannen gehaald die er waren in gestapeld.
- In 2015 diende omwille van werken aan de school waarbij toch door de aannemers met nogal weinig respect werd omgegaan met het bunkertje dat juist naast de werken kwam te liggen werd omgesprongen. Zo liep toen de bunker volledig onder water met slijk en water omdat de grond die er werd naast gestapeld letterlijk tot in de bunker liep.
- Afval kon worden teruggevonden tot op het dak van de eerder reeds volledig geruimde bunker. Het dak was toen nog altijd niet in detail geruimd geweest.
- In het bouwverlof van 2017 werd gestart met een totale ruimactie van de bunker. Deze liep tot eind oktober 2017. In die periode werd de bunker volledig vrij gemaakt op zijn dak en bijkomend uitgegraven tot op zijn originele niveau. Er werd zeker meer dan 30 ton grond en stenen met de hand weggegraven.
- Daarna werd het rondom volledig verfraaid om vlotter ook met publiek bezocht te kunnen worden.
- Dit alles is specifiek gedaan omdat men toch niet zou kunnen verklaren met een rommelig en vuil hok opgezadeld te worden. Dit is op het moment allicht een van de meest fraaie bunkertjes op de linie en bijkomend ZEER intact aan buiten- en binnenzijde.
- Er verschenen in 2010 de regionale pers reeds enkele artikels over de poging dit bunkertje te bewaren als erfgoed. Op deze link kun je de bijhorende originele artikels nog eens nalezen.
- Ook verklaarde de gemeente Wetteren reeds in 2010 dit bunkertje te willen behouden als erfgoed op zijn domein. Zie hiervoor deze oude link.
- Toch blijkt nu na nog eens 9 jaar in 2019 deze ganse hetze nog eens opnieuw te starten. Daarom toch nog eens een aantal grondige redenen om toch dit bunkertje zeker te bewaren binnen de nog uit te voeren dijkwerken:
- Frustrerend is dan eigenlijk ook nog dat ik van de Dienst erfgoed in 2010 het antwoord kreeg dat een dringende aanvraag tot bescherming nooit tijdig zou afgehandeld geraken. Dat zou toen zeker 2 jaar geduurd hebben. We zijn ondertussen 2019... Het bunkertje had dus ondertussen al 7 jaar beschermd geweest. Ondertussen staat het daar dus nog steeds totaal onbeschermd... De werking en het nut van dergelijke diensten?
- Argumenten om het bunkertje zeker toch te bewaren:
- Zie de beschrijving van de actuele toestand van het bunkertje (hogerop deze beschrijving). Het is zeker en vast een van de meest unieke structuurtjes op de linie.
- Zie de talrijke sporen die het bunkertje als uniek monument nog draagt van wat zich hier ooit afspeelde in mei 1940 (hogerop deze beschrijving). Ook op dat gebied is het dus zeker een uniek gevalletje te noemen.
- Als hier ooit een jaag-, wandel- en fietspad wordt aangelegd, is dit toch een zeer uniek iets dat enkel hier langs de Schelde terug te vinden is. Een uniek stukje militair erfgoed van hoog niveau op een anders meer dan kale dijk. In feite had die bunker B46 ook nooit gesloopt mogen zijn... (die was allicht nog unieker).
- Ook is zo goed als zeker het bewaren van deze bunker, zelfs al moeten er extra kosten voor gemaakt worden, goedkoper dan de bunker slopen. Je mag voor de sloop van een dergelijke bunker al snel rekenen op een week hevig sloopwerk waarbij de trillingen zeker geen goed zullen doen aan de nabijgelegen nieuwbouw van de school. Als je dan ook nog weet dat een dergelijke sloop zeker 20 a 25.000 Euro zal kosten, wil dit ook zeggen dat elke meerkost die je dient te doen om dit bunkertje binnen het project te bewaren, een betere oplossing is dan het te slopen. Welke argumentatie heb je nog meer nodig? Is er een mooier herdenkingsmonument aan de meidagen in de regio?
- Als de dienst "De Vlaamse Waterweg" die de Sigma-werken coördineert op zijn eigen website onderstaande principes verklaart en hanteert, past het slopen van (nog eens zo) een fraai bunkertje daar toch niet bij:
- We zetten ook volop in op de multifunctionaliteit van onze waterwegen. We produceren energie uit waterkracht, bieden ruimte aan recreatie en toerisme en hebben bij onze projecten voortdurend aandacht voor ecologie en landschappelijke impact.
De kanalen van De Vlaamse Waterweg nv vormen unieke landschappen en stromen vaak door waardevolle natuur- en recreatiegebieden. Ze zijn dan ook belangrijk voor het toerisme en de vrijetijdsbesteding. Wandelaars, fietsers, hengelaars, ruiters en watersporters vinden de weg naar het kanaal. De jaagpaden maken op veel plaatsen ook deel uit van het fietsroutenetwerk..
- Ook dweept men met het feit dat de bunker scheef hangt en zou aan het verzakken zijn. Mag het duidelijk zijn dat het scheefhangen volledig het gevolg is van de meidagen 40. Sindsdien is die bunker geen millimeter meer gezakt. Doe de moeite binnen de hieronder aanwezige fotoreportage eens te kijken welke massa's grond er in 2014 - 2015 rond en bijna tegen de bunker werden gestapeld. Tijdens al deze zware belastingen van het terrein direct tegen de bunker, is deze geen bijkomende millimeter verder verzakt.
- Er zijn ondertussen opnieuw onderhandelingen met de gemeente Wetteren lopende (sinds mei 2019) die bereid is een degelijk dossier binnen te dienen bij "De Vlaamse Waterweg".
- Ondertussen verschenen opnieuw al enkele berichten in de locale pers om dit te bevestigen:
- Om toch duidelijk te maken welke heksentoeren allen al aan dit bunkertje zijn gedaan, vindt u onderaan bij de fotoreportage van dit bunkertje een chronologisch overzicht gedocumenteerd met heel wat foto's, wat allemaal aan dit bunkertje al gebeurde om het zeker toch bewaard te krijgen...
|
| Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje: |
- Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 40.105,71 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 40.160,71 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 40.310,71 Bef hebben gelegen.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF 1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
|
Algemene foto's uit de oude doos (voor mijn eigen zoektocht die startte in 2006) |
Foto van de locatie meteen in de buurt van waar de bunker ooit werd gebouwd. Allicht is deze foto iets verderop tegen de rand van het bos, meer naar de bocht toe getrokken. De bunker is een kleine 100 meter verder van de bocht verwijderd, gebouwd. (Foto: Replica)
|
|
|
Externe foto van het klooster en bijhorende school. U ziet het bunkertje onderaan de foto liggen tegen de Schelde. Hier nog zonder dat het massaal overgroeid is. In het boek Wetterania van Daniël De Mol waarin een versie van deze foto werd gepubliceerd, staat dat de foto dateert uit de jaren '50 maar dit kan niet kloppen daar de bunker bij Dokter François op de Brusselsesteenweg, op deze foto reeds is afgebroken. Die bunker werd in 1971 gesloopt. De foto is dus zeker van na 1971. (Foto: Archief Daniël De Mol)
|
|
|
Dit is voorlopig nog een oudere foto van dit bunkertje in mijn bezit. Gezien het altijd sterk verborgen zat onder de begroeiing, moet het in het jaar 1995 ook zeer slecht fotografeerbaar geweest zijn. U kijkt hier op het geopende schietgat tussen de begroeiing door. (Foto collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting)
|
|
|
Het bunkertje zoals teruggevonden in 2006 en zoals het zich naast de Schelde bevond tot zijn 1e opruiming in 2010. |
Zicht zoals ikzelf voor de eerste keer het bunkertje terugvond, anno 2006. U kijkt hier op de voorkant van de bunker.
|
|
|
Dit is een foto van de achterkant uit dezelfde periode. Het bunkertje lag toen op een kleine paardenweide en boomgaard. |
|
|
Een van de weinige plaatsen waar nog iets van het bunkertje te zien was, was aan de linker achterkant. Hier kon men met wat moeite de achterkant van de bunker zien. Juist achter het groene draadje aan de rechter kant, zit de toegang van de bunker die volledig vrij was. |
|
|
De toegang is altijd al vrij geweest zolang ik weet. Alleen lag de bunker vol rommel. In het toegangssas kon ik onmogelijk rechtstaan. Gebogen kon je erin. Er lag ongeveer een halve meter rommel in bestaande uit kasseien, borduren, kapotte baksteken en dakpannen. Achteraan stond ook nog een oud houten deurtje. |
|
|
De binnenkant van het bunkertje zelf bleek nog rampzaliger. Hij zat volgestouwd met allicht enkele honderden oude, veelal reeds gebruikte dakpannen. |
|
|
Het was al bijna een onbegonnen werk het schietgat van de bunker te proberen zoeken. Totaal verborgen onder klimop en takken wist ik er in 2006 deze foto van te maken.
|
|
|
In de winter van 2008 werd hij al eens grondig geïnspecteerd door natuurpunt als mogelijks toekomstig vleermuizenverblijf. Als lokatie bleek hij perfect gelegen zo juist langs de Schelde. Alleen was hij op dat moment zodanig overgroeid met klimop dat hem vinden zelfs voor de vleermuizen, een moeilijke opdracht zal zijn geweest. Toen wist men reeds te melden dat indien hij wat meer vrij zou staan, hij zeker een geschikt vleermuizenverblijf zou kunnen worden.
|
|
|
1e zware opruiming in 2010 bij de eerste berichten dat hij wel eens zou gesloopt kunnen worden (en nadat bunkertje B46 te Melle dat lot al onderging voor dezelfde werken - het langskomende Sigma-plan). |
Door de aankondiging van de dijkwerken te Kwatrecht en het visueel plaatsen van grenspaaltjes tot waar de werken zouden komen, werd het duidelijk dat de kans groot zou worden dat ook dit bunkertje zou moeten verdwijnen. Daarom vatte ik in augustus 2010 het idee op om het bunkertje met medeweten van de school MPI in Kwatrecht in eerste instantie vrij te maken aan de buitenkant en dan afhankelijk van het werk dat er zou aan zijn, vrij te maken van alle rommel die er binnenin aanwezig was. Rechts een foto uit mei 2010, nog voor het vrijmaken van de bunker.
|
|
|
Ik ben begonnen met vrijmaken juist voor het schietgat. Dit waren de eerste zichten die men van buitenaf opnieuw kreeg van het bunkertje.
|
|
|
vervolg van het vrijmaken
|
|
|
Vervolg van het vrijmaken. Aan het toegangssas stonden enkele grotere haagplanten die het vrijmaken niet echt belemmerden. Deze zijn voorlopig blijven staan.
|
|
|
Hetgene wel al meteen zichtbaar was bij het vrijmaken, en ook duidelijk zichtbaar op de foto's, beperkt scheef hing maar dan wel weg van de Schelde. Als u in de bunker staat is dit effect vrij duidelijk te voelen. Dit was tevens het eindpunt van een namiddag grondig snoeien rondom het bunkertje. Enkel de achterkant en de kant langs de Schelde dienden nog te gebeuren.
|
|
|
Op 19/09/2010 werd een tweede knipbeurt ingelast. Bij deze werd het bunkertje volledig vrijgemaakt. Omwille van te grote risico's werd in eerste instantie volledig van de bovenkant van het dak onaangeroerd gelaten. Dit bleek op dat moment zeker niet evident om uit te voeren.
|
|
|
Vooraanzicht van het volledig vrijgemaakte bunkertje D23. Door zolang onder de klimop verborgen te hebben gezeten, draagt hij nog ontzettend veel sporen van originele verflagen. Opvallend zijn de roze-rode kleur van een soort lemen hut en de groene kleur van de nep houten dakrand.
|
|
|
Detail van het totaal vrijgemaakte schietgat. Bovenaan de twee ventillatiegaten met roostertjes. Onderaan de bijhorende uitloopgaten voor mocht er ooit iets zoals een granaat in de ventillatiegaten gestopt worden. Wat nog meer verbazend is, en uniek op de linie, het bunkertje bezit nog zijn originele metalen luikje aan het schietgat. Ook meteen opvallend is dat het bunkertje vrij serieus is beschoten geweest in mei 1940. Hier kunt u kogelinslagen zien rechts onder het ventillatiegat. Ook de linker hoek is vrij talrijk maar minder goed zichtbaar geraakt. De binnenkant van het schietgat is linksboven geraakt.
|
|
|
Het luikje blijkt merkwaardig genoeg, na 70 jaar in weer en wind, op de grond te hebben gelegen, nog perfect te openen en te sluiten. Echt een unieke vondst op de bunkerlinie. Zelfs na 70 jaar was dit inox luikje nog steeds niet om zeggen echt roestig. Zou je eens met het huidige staal geleverd onder het mom van inox moeten proberen...
|
|
|
Het luikje in gesloten toestand.
|
|
|
Als we even onze blik naar boven richten, krijgen we een fraai detail van de nep dakrand. Vooraan links zit er een opening in voorzien om het water van het dak te laten aflopen naar beneden. Hier is geen afvoergoot aanwezig en allicht ook nooit geweest. Wel met veel zin voor detail is de druipneus die is aangebracht in de onderrand. Hier is hij enkel goed zichtbaar op de onderste rand maar deze is dubbel en ook aanwezig in de smallere bovenrand (minder goed zichtbaar).
|
|
|
Op de linker zijkant van het bunkertje vind je ook vrij veel projectielinslagen. Waar je heden de witte kalkuitbloeming ziet, is ooit een grotere inslag geweest (op de onderkant van de dakrand). |
|
|
Zicht op de linker achterkant. Hier zat een trapje in beton naar beneden naar de toegang die heden amper de halve hoogte is van het originele deurgat. Aan de achterkant van de bunker zijn de originele kleuren vrij goed bewaard gebleven. |
|
|
Naast de ingang links, draagt de bunker opnieuw een in het cementeerwerk ingekerfde nummer 213. De oorsprong van dit soort nummer is meer in detail terug te vinden op onderstaande link op deze website. |
|
|
Bij de opruiming van het bunkertje en het plaatsen van het huidige houten deurtje ontdektje ik nog bovenaan rechts achter de deur deze initialen "MV". Wat de betekenis is, is mij nog onduidlelijk. Ze zijn zelfs mee geverfd geweest in het roze-rood en moeten dus al van bij de bouw aangebracht zijn. Misschien zijn het initialen van iemand die meehielp aan de bouw. |
|
|
Op de achterkant van de bunker is opnieuw een zware treffer te zien tegen de valse betonnen dakrand aan. Deze is allicht opnieuw afkomstig van Duitse lichte artillerie. De bunker telt echter nog talrijke kogelinslagen op de achterkant. Dat de bunker zoveel kogelinslagen heeft op de achterkant heeft allicht alles te zien met eerste dag van strijd waarbij de Duitsers wisten door te dringen tot voorbij de viaduct te Kwatrecht. Allicht zijn ze hierbij uitgezwaaid naar onder andere de Kwatrechtse steenweg waardoor dit bunkertje langs achteren in de vuurlijn is komen liggen. |
|
|
Bij het vrijmaken van de sterk overwoekerde zijkant naar de Schelde toe, deed ik nog een leuke ontdekking. Zo blijkt het bunkertje hier nog een volledig intakte zinken goot te bevatten. Dit is opnieuw een onderdeel van de bunkertjes dat voor de rest nergens op de linie nog terug te vinden is. |
|
|
Detail van de volledig origineel ter plaatse aan elkaar gesoldeerde zinken goot, nog altijd vrij intakt gebleven onder de overwoekerende begroeiing. |
|
|
De rechter zijkant van de bunker. Dit is de kant langs de Schelde. Hierbij zie je duidelijk de intakte dakgoot achteraan. Deze kant telt totaal geen inslagen van projectielen wat er ook op wijst dat er nooit aanvallen zijn gebeurd vanop de Schelde. Centraal in het midden van de muur onderaan, de kabeldoorgangen. |
|
|
Vanaf de opgekuiste zijkant van de bunker, kreeg men uiteindelijk dit zeer fraaie zicht op de Schelde. Gezien de afstand dat het bunkertje nog gelegen is van de stroom zelf, moet het toch haalbaar zijn het bunkertje te laten verder bestaan. |
|
|
Daarna was het tijd voor een tweede en allicht nog helsere taak dan de bunker volledig vrijmaken aan de binnenkant. Omdat de buitenkant vrij intakt bleek, was het vermoeden vrij groot dat onder de rommel aan de binnenkant, allicht ook nog een vrij intakt bunkertje zou steken. Alleen al in het toegangssas lag het puin ongeveer een kleine 50 centimeter dik. Je was verplicht er gebukt in te gaan omdat de hoogte door het puin reeds te beperkt was. Vergeet niet dat alles wat in de bunker lag, allemaal langs deze beperkte halve deurgat naar buiten is gemoeten. Het leegmaken is aangevat op 19/09/2010. |
|
|
Op de foto hiernaast zie je duidelijk omdat een gedeelte van de bodem van het sas is vrijgemaakt, hoe dik het puin lag in het toegangssas. Er staat wel een schop en een spade in het sas maar je kan er uiteindelijk weinig mee aanvatten. Het sas is amper een meter breed en dat is te beperkt om zelfs met een gevulde schop te kunnen draaien naar buiten. Alles is uiteindelijk praktisch manueel uit de bunker gegooid. |
|
|
De eerste opruimdag aan de binnenkant was een soloproject en heeft praktisch alleen het opruimen van het sas tot gevolg gehad. |
|
|
Dit is ongeveer het zicht dat men heeft, rechtopstaande in het opgeruimde toegangssas. Vooraan ziet u een beperkt gemetst halfsteens muurtje. Dit is zeker niet origineel en allicht origineel nadat de bunker reeds werd opengemaakt opnieuw bijgemetst om te vermijden dat teveel grond en bladeren in de bunker zouden reizen. Het originele dichtmetsen (dat dus al veel vroeger moet verwijderd geweest zijn), was veel uitgebreider . Hetgene u op de onderkant van de foto ziet is de nog resterende overblijfselen van het originele dichtmetsen in 1943. Dit is dus niet de bodem van het sas. Op de foto hierboven ziet u de originele gemetste muur duidelijker.
Links aan de deurstijl opnieuw een voltreffer van een kogelinslag.
|
|
|
Dit is het "beetje" puin dat nog achterbleef voor een volgende opruimbeurt na een eerste namiddag puinruimen uit de binnenkant van de bunker.
|
|
|
Na nog een namiddag zwoegen en de hulp van enkele gelijkgezinden (waarvoor dank), krijgt een bunkerliefhebber dit juweeltje te zien. De binnenkant is nog volledig intakt, op de gepantserde deur en het metalen toegangshekje na. De bunker bleek enkel uitgerust voor de opstelling van de standaard Maxim-mitrailleur. Er zijn totaal geen bijkomende voorzieningen voor andere types van mitrailleurs.
Ook opvallend is dat bij de meeste bunkers men een soort specifieke betonvloer heeft, alsof hij is bedekt met een soort prefab betonplaten. Deze bunker, die ook bij het eerste bouwproject behoorde op de bunkerlinie heeft dit soort vloer niet en beschikt over een vlak gecementeerde vloer.
|
|
|
Op de foto hiernaast ziet u nogmaals het chardome. Het is hierbij gefotografeerd op hoogte van het chardome waaruit blijkt dat dit ongeveer op dezelfde hoogte staat als de onderkant van het schietgat.
|
|
|
Nogmaals een detail van het chardome. Hierbij heb ikzelf nog twee detailopmerkingen.
1. Is er iemand bij de lezers die weet waarvoor de betonnen rand voor dient onderaan het schietgat op de grond. Dit komt bij vrij veel bunkers voor maar de functie is mij tot op heden nog altijd niet duidelijk.
2. Waarvoor dienen de 2 gaatjes in de bovenregel van het chardome.
Mail mij gerust op info@bunkergordel.be
|
|
|
Detail van het schietgat van de binnenkant gezien. Zeer fraai is de nog aanwezige basiskleur. Het lijkst mij zelfs of het patroon dat u aan de binnenkant kunt zien niet echt toevallig is. Allicht maakt het deel uit van de camouflage van de bunker om de roze buitenkleur geleidelijk te laten overgaan in de witte kleur van de bepleistering van de binnenkant.
Ook opvallend is in dit geval de hele zware moer op de draadstang. De moer is voor een sleutelwijdte van 70 mm. Normaal stonden er per stang zo drie dergelijke moeren. Tussen 2e en 3e moer zat een metalen plaat scharnierde opgeteld, rustend op het chardome. Hierop kon toen de zware Maxim-mitrailleur geplaatst worden.
De muur met het schietgat erin is in totaal 1.30 meter dik en is vijfdubbel gewapend. Afbreken zou dus nog zwaar kunnen tegenvallen.
|
|
|
Detail van enerzijds de ventillatiegaten (ronde gaten bovenaan de schietgaten.), een apart granaatwerpgat (rechthoekig gat bovenaan rechts).
De lokatie waar het granaatwerpgat vooraan uitkomt, zit vooraan verborgen onder het maaiveld. Dit moet nog iets lager zitten dan de uitloopbuizen van de ventillatieschachten die wel nog aan de buitenkant te zien zijn.
Rechts nog een zeer intakt Richtteken R voor het correct instellen van de Maxim-mitrailleur.
|
|
|
Juist achter de gepantserde deur zaten in de zijmuur de kabeldoorgangen. De smalste doorgang voor telefonie. De breedste voor eventuele stroomvoorziening. Er zijn weinig gegevens te vinden of deze mogelijke telefoon en stroomverbindingen ooit werden gebruikt.
|
|
|
Zelf heb ik deze kabeldoorgangen altijd al als een extra zwak punt voor de bunkers beschouwd. Zo zijn het rechtstreekse gaten (de doorgang voor eventuele elektriciteit met een diameter van 10 centimeter) waar toch wel bijvoorbeeld een steelgranaat zou kunnen worden ingeduwd met rampzalige gevolgen voor de inzittenden van de bunker tot gevolg.
Bij ventillatiegaten voorziet men extra beveiligingen tegen sabotage maar bij de kabeldoorgangen heeft men totaal geen beschermingsmaatregelen getroffen. Er was zelfs geen granaatwerpgat voorzien naar deze kant van de bunker.
|
|
|
Hierbij een zicht op de achterkant van de mitrailleurkamer met een al even zeldzaam Tablet T op de achtermuur. Dit tafeltje is bij 95% van de nog bestaande bunkers, verdwenen. Hier blijkt het nog intakt aanwezig. Dit tafeltje diende vroeger voor het plaatsen van een kogelpers. Een toestel dat standaard deel uitmaakte van het toebehoren bij een Maxim-mitrailleur.
|
|
|
Binnenzicht in het toegangssas vanuit de mitrailleurkamer. Achteraan links de nog achtergebleven en niet verwijderde restanten van het originele dichtmetsen van de bunker in 1943. Het originele dichtmetsen was wel grondig gedaan en zeker een zestal rijen baksteen dik.
|
|
|
Het toegangssas bevat nog een uiterst merkwaardige kogelinslag. Deze bevindt zicht achteraan in het toegangssas. Hij is ook zichtbaar op de muur op de foto hierboven. Deze kogelinslag kan wel wat tot nadenken aanzetten. Het is namelijk wel zeer merkwaardig dat men een kogelinslag vindt volledig achteraan de bunker in dit toegangssas.
Deze kogel moet binnengevlogen zijn via het schietgat en zo ingeslagen zijn in de achtermuur van het toegangssas.
|
|
|
De foto hiernaast is getrokken vanaf de buitenkant van de bunker, doorheen het schietgat. Allicht mag het een mirakel zijn dat er geen dode is gevallen bij deze kogel die naar alle waarschijnlijkheid door het schietgat is binnengevlogen en voorbij een allicht openstaande gepantserde deur in de achtermuur is geslagen.
|
|
|
Zicht op het bunkertje met vooraan alle dakpannen die uit de bunker werden verwijderd.
|
|
|
2011- 1e poging voor het ruimen van het dak |
Een jaar later, in 2011 werd het bunkertje nog eens bijkomend gedeeltelijk vrijgemaakt op zijn dak waardoor de fraaie dakrand grotendeels bloot kwam te liggen.
Dit werk is toen echter voorlopig op vraag van de school gestopt omdat men de nieuwe afvoer van afval op dat moment niet goed zag zitten.
|
|
|
Detail van vrijgemaakt bovenkant. Nu valt ook pas goed op hoe scheef het bunkertje ondertussen eigenlijk hangt, allicht het effect van een bom of artillerietreffer zeer kort nabij de bunker.
|
|
|
|
|
2014 - 2015 : Een nieuwe niet zo optimale periode voor het bunkertje - Het bunkertje komt opnieuw op de rand van grote werken te liggen. Het nieuwbouwproject van het MPI achteraan tegen de Schelde. Het bunkertje komt hier letterlijk op de achterrand van te liggen. |
Februari 2014 begon voor het bunkertje opnieuw een vervaarlijke periode. Er werd gestart met de bouw van een bijkomend schoolgebouw in de directe nabijheid van de bunker.
|
|
|
Zicht op zij- en achterkant uit dezelfde periode.
|
|
|
We zijn ondertussen 3 Oktober 2014. Door de massa naast de bunker gestapelde grond, was hij op de duur nog amper terug te vinden en was verder onderhouden op dat moment onbegonnen werk.
|
|
|
Dat opnieuw bij deze werken van de aannemers niet te veel respect voor het bunkertje mocht verwacht worden, werd al snel duidelijk uit deze foto waarbij de rommel gewoon is gestapeld voor de bunker. De rommel ligt hier volop op het openliggende unieke luikje voor de bunker. De rommel omvat op dat moment grond, puin en stenen...
|
|
|
Om erger te voorkomen werd door mijzelf het luikje opnieuw vrijgemaakt en de bunker voor het schietgat opnieuw wat opgeruimd. Ook werd het luikje veiligheidshalve afgesloten achtegelaten om het luik zeker niet verder te beschadigen.
|
|
|
Zicht op de Schelde van achter het bunkertje.
|
|
|
Door deze zeer kort tegen de bunker gestapelde grond, liep modder en slijk opnieuw letterlijk in het sas van de toen deze nochtans daarvoor volledig opgeruimd was. Nog een geluk dat deze ooit al leeggemaakt was. Stel u voor dat dit water en slijk tussen dat ooit in de bunker aanwezige rommel zou zijn gelopen. Hoe zou je dat ooit nog leeggeruimd gekregen hebben?
Gelukkig werd na protesteren de toegang beperkt wat afgesloten zodat verder inlopen van slijk kon worden voorkomen. Alleen was het onheil ondertussen natuurlijk wel weer al geschied. Achteraan stond een kleine 10 cm slijk binnen. De bunker zelf stond ongeveer 15 cm onder water.
|
|
|
Dit is de wijze waarop het bunkertje daarna in mei 2015 verborgen kwam te zitten tussen de werken. Deze foto's dateren van 15 mei 2015. De grond is ondertussen opnieuw verdwenen maar nu zitten de werken letterlijk zeer kortbij de bunker. De aan het werk zijnde aannemers tonen amper enig respect naar dit op de rand van hun werken staand bunkertje.
|
|
|
Achterzijde van de bunker uit dezelfde periode
|
|
|
Ondanks dat het luikje doelbewust dicht was gezet om verdere schade te vermijden ligt het op 4 juli 2015 opnieuw open en gedeeltelijk bedolven onder nieuwe voor de bunker gestapelde rommel. Ook de toegang is heden totaal versperd met grond.
Het blijft een triestige zaak om bij aannemers toch enige vorm van respect te verkrijgen voor deze structuurtjes.
|
|
|
Omdat ik die aannemers op het gebied van respect voor deze structuurtjes nauwelijks vertrouw, werd op 5/07/2015 het luikje nog maar eens vrijgemaakt en opnieuw in gesloten toestand gezet zodat ze het ten minste bij hun grondwerken niet zouden beschadigen.
|
|
|
Dit was voorlopig alles wat rest van de toegang die in normale omstandigheden volledig vrij was...
|
|
|
November 2016 - Situatie aan het bunkertje na de werken - Het bunkertje staat er opnieuw zeer verwaarloosd en verweest bij naast de Schelde. De binnenzijde staat hij nog altijd deels onder water. Ook staat er nog altijd binnengelopen slijk in. |
November 2016. De werken zijn in grote lijnen het bunkertje voorbijgetrokken. Het staat er opnieuw totaal overwoekerd naast de Schelde bij. Binnenin staat hij ook opnieuw onder water en bijkomend is het sas en een gedeelte van de mitrailleurkamer ook gevuld met een laag slijk door de ooit te dicht bij de bunker gestapelde grond.
|
|
|
Detail van het bunkertje. Een nieuwe en definitieve opruiming dringt zich op wou ik het bunkertje definitief uit zijn rommelige situatie krijgen. Op deze manier ging hij in ek geval geen voorbeeld zijn om bewaard te worden.
|
|
|
April 2017 - Volledig vrijzetten van het bunkertje, in eerste instantie tot op het niveau dat het al was voor de werken die het onderhoud vanaf 2014 onmogelijk maakten. |
23 April 2017. Start van een totale opruiming van dit eerder in 2010 geruimde bunkertje. Jammer genoeg is men dus ook opnieuw begonnen met het opruimen van de werf en heeft men alle overtollige grond op de dijk gestort om hem in een volgende fase te zeven. Ook de ruimte tussen bunker en wegel werd niet gespaard en volgestort met grond.
|
|
|
Een blik op de achterzijde voor de opruiming te starten
|
|
|
Het bunkertje komt bij beetje bij beetje opnieuw vrij te staan.
|
|
|
Vrijzetten van het bunkertje.
|
|
|
|
|
Wijze waarop de toegang op dat moment in beeld komt. Men kon zich hoogstens in de bunker laten zakken maar vlot is hij niet meer toegankelijk. Het terrein ligt heel wat hoger dan voor de werken...
|
|
|
Na het vrijzetten van de bunker rondom werd overgegaan op het ruimen van het dak. Ook niet het meest eenvoudige taakje. Dit ganse dak was als een cocosmat van zeker 10 a 15 cm dik. Dit was dan nog eens doorweven met grotere zwaardere takken van bomen waardoor het ruimen een echte ramp was.
|
|
|
30 April 2017 - verder ruimen van het dak. U ziet hier het effectvan 1 namiddag ruimen...
|
|
|
1 mei 2017 - dag van de arbeid. verder ruimen van het dak.
|
|
|
Het dak voor het eerst volledig vrij. Jammer genoeg zit de originele afloop van het water door het scheefzakken van het bunkertje totaal aan de verkeerde kant achteraan.
|
|
|
Globaal zicht op het geruimde dak
|
|
|
5 mei 2017 - Door het ruimen van het dak wordt pas zichtbaar dat het bunkertje door zijn scheefhangen een serieus probleem had om van zijn overtollig water af te geraken. Op het ogenblik dat de onderhoek (laagste punt) vol water stond, liep het gewoon over de rand en zo zelfs in het sas van de bunker binnen. Een dringende oplossing drong zich dan ook opnieuw op.
|
|
|
7 mei 2017 - Indien er een oplossing gevonden moest worden voor het water, moest het in elk geval doorgestoken geraken naar de andere zijde van de bunker, naar de Schelde toe dus. Opnieuw graafwerk dus gezien met de grond achter de bunker serieus had aangehoogd. Als ik het water op het laagste punt nu had laten lopen, liep het letterlijk allemaal de bunker binnen. Alle grond achteraan tegen de bunker was afkomstig van de werken waarbij men heel wat meer grond had achtergelaten dan origineel aanwezig was achteraan de bunker.
|
|
|
Bunkertje met gemaakte doorsteek naar de Schelde toe. Niet zo een aangename taak gezien je op die manier hier in feite veel te stijl aan het uitgraven bent zonder enige steun tegen afkalven van de loodrechte talud. |
|
|
9 mei 2017 - Op de 2 laagste punten werd de dakrand doorboord zodat overtollig water wel degelijk niet op het dak bleef staan. Alleen was er op dit moment nog geen optimale weg om het op die manier van het dak stromende water afgevoerd te krijgen. |
|
|
12 mei 2017 - Verder proberen ruimen originele kuil van het toegangssas. Dit zat vol met grond, puin en zelfs restanten van een oude afsluiting. |
|
|
Zoals je ziet, zijn er leukere zaken om proberen in te graven. |
|
|
16 mei 2017 - Bij het verder leegmaken van het sas bleek steeds meer en meer het originele betonnen uitgewerkte trappenwerk te voorschijn te komen. Dit bleek gebroken en schuin te liggen. Het lag wel in omgekeerde schuin ten opzichte van hoe de bunker was scheefgezakt. |
|
|
Zicht op de bovenste traptreden. De bunker is op dit moment nog niet opnieuw geruimd aan de binnenzijde en ligt dan nog altijd vol water en slijk. |
|
|
Door de vele grond die al rond de bunker lag, wordt het er op de duur natuurlijk ook niet gemakkelijker op de nieuwe uitgegraven grond en puin weg te werken. |
|
|
18 mei 2017 - Graven in zo een situatie is alles behalve optimaal. De trappen die vrijkomen zijn vettig en liggen enorm schuin. Tegen de toegang ligt al gans de tijd een enorm stuk puin waar geen beweging in te krijgen is. In de achterhoek de worteling van een boom en voor de rest enkel puin en stenen in een ruimte waar je je dus amper kunt in draaien. |
|
|
Eindresultaat van nog enkele uren graven. Op de wand zie je duidelijk tot waar de grond origineel lag. We zitten al onder het niveau dat de toegang ooit open was. |
|
|
19 mei 2017 - Mag het geleidelijk duidelijk worden hoeveel grond en puin reeds uit dat toegangssas zijn geschept. Het bunkertje geraakt letterlijk opnieuw verstopt onder de uitgegraven grond en stenen die toegevoegd zijn aan de hopen die hier al lagen. |
|
|
In de kuil komt ook de uitgang van het granaatwerpgat in het zicht. Merkwaardig genoeg blijkt dit dus ondanks de hevige strijd die ook dit bunkertje heeft gekend, nooit vrijgemaakt van zijn gaasdraad. Het granaatwerpgat kon dus op die manier niet gebruikt worden tijdens de meidagen 40. Zo perfect zijn de gegeven orders bij het bezetten van de bunkers dus in elk geval toch ook niet opgevolgd. Dezelfde dag is het ook gelukt om die vervelende boomwortel verwijderd te krijgen. |
|
|
23 mei 2017 - De bodem van de kuil moet bijna bereikt zijn. Toch blijft het leegmaken maar zeer moeilijk en traag gaan. De grond lijkt hier soms precies als mortel aan de ondergrond te kleven. Ook dient de verwijderde grond en stenen op de duur meer dan 2 meter opgegooid te worden om hem nog uit de kuil verwijderd te krijgen. |
|
|
In de kuil duikt nu ook de originele sterfput op. Zoals hier ook overal op Kwatrecht zijn dit vierkante putjes. Deze zijn allicht afwijkend van de rest van de linie omdat hier de eerste bunkers op de linie werden gebouwd. In een vervolgfase is men met ronde putjes beginnen werken. |
|
|
24 mei 2017 - Ruimen sterfput |
|
|
Deze sterfput werkt heden nog altijd om overtollig water die zelfs van het dak in die toegangskuil wordt geleid, af te voeren naar de ondergrond. |
|
|
25 mei 2017 - De toegangskuil volledig geruimd. |
|
|
Wegpompen water en ruimen van het slijk dat al sinds de werken van 2014 - 2015 opnieuw in de bunker stond. Aan de onderkant zie je duidelijk hoe hoog het ooit stond. |
|
|
Zicht op de met slijk gevulde mitrailleurkamer |
|
|
Achterkant mitrailleurkamer en toegangssas |
|
|
Voor het leegmaken van de binnenzijde werd een houten deurtje aan de toegang bevestigd. Het water (zonder slijk) kon via de kabeldoorgangen die aan de kant van de Schelde zitten, naar buiten gepompt worden. Wat overbleef aan slijk werd in emmers gedaan en dan tijdelijk geloosd in de eerst vrijgemaakte toegangskuil achter het deurtje, om uit te harden en dan opnieuw te verwijderen. Alleen was het onbegonnen werk alles steeds in en uit de bunker naar boven te brengen. Daarom die gebruikte noodoptlossing. |
|
|
Juli 2017 - De binnenzijde is opnieuw volledig opgeruimd. Aan de buitenzijde is het toegangssas eveneens volledig vrijgemaakt. Alle verdere opruiming zal vooral bestaan in het verder vrijmaken van de bunker aan de buitenzijde en hem meer bereikbaar maken. |
6 Juli 2017. Het vloeibare slijk in het toegangssas is volledig opgedroogd en kan er opnieuw uitgeschept worden... Wel meer verontrustend is dat het water op het dak nog altijd blijft staan. De voorziene afloopgaatjes geraken altijd maar opnieuw verstopt met bv resten van bladeren van de bomen. Ook loopt het water van de wanden af wat niet zo optimaal is.
|
|
 |
23 Juli 2017. Aanzet om het bunkertje volledig qua niveau vrij te maken. Het ondertussen uitgeharde slijk, werd uit het toegangssas verwijderd. Vanaf de achterkant van de bunker werd de structuur geleidelijk aan meer vrijgegraven.
|
|
|
Eindresultaat na 1 namiddag verder uitgraven. Ook werd het toegangssas dat werd ontdaan van slijk, opnieuw tot onder de originele toegang aangevuld met propere grond. Gezien het originele sas volledig scheefgezakt zat, zat ook de bodemplaat hiervan totaal scheef wat voor verder toegankelijk maken van de bunker ook niet praktisch was. Het lijkt een terug naar af maar is dit zeker niet.
|
|
|
Opnieuw beperkt aangevulde toegangssas, dit keer wel met zuivere mooie zanderige grond. Als bodempeil werd de nog aanwezige sterfput gekozen.
|
|
|
6 Augustus 2017 - Verder aflagen terein in eerste instantie rond het reeds eerder uitgegraven toegangssas. Het terrein wordt hier ongeveer 30 a 50 cm afgelaag op de zijkant nabij het sas.
|
|
|
Zicht op achterzijde en nieuwe aflaging van het terrein.
|
|
|
23 Augustus 2017 - Om een properder pad rond de bunker te leggen werden betonnen dallen verkregen via de firma Ciers Beton uit Oostrozebeke, waarvoor dank. Deze maken het mogelijk de bunker veilig voor iedereen rondom bereikbaar te houden.
|
|
|
Een eerste lading dallen beschikbaar voor gebruik.
|
|
|
Ook werden er aan de twee uitlopen van het water vanaf het dak koperen buisjes toegevoegd. Dit maakt dat het water in de toekomst niet meer langs de wanden naar beneden loopt maar vanaf de buisjes naar beneden stroomt en afdruipt.
|
|
 |
29 Augustus 2017 - Het toegangssas opnieuw vlot toegankelijk gemaakt met de aanwezige dallen.Ook werden met kleinere dallen bijkomende horizontale trappen gemaakt. De schuin liggende trappen zijn ook niet echt veilig meer te noemen.
|
|
|
30 Augustus 2017 - Het toegangssas na zware regenval. Het dak blijkt volledig vrij maar heel veel water is in het toegangssas gelopen. Dit wist het nog net te slikken maar er blijkt toch meer hemelwater dan gewenst in het bunkersas te eindigen. Een nog bijkomend verder op te lossen probleem dus.
|
|
|
4 September 2017 - Verder plaatsen dallen rondom sas en aansluiten op reeds gelegde dallen in toegangssas.
|
|
|
5 September 2017 - Verder afgraven en leggen van dallen. Wel zat de bunker meer naar de voorzijde, dieper in het terrein waardoor er steeds dieper diende uitgegraven te worden om ongeveer hetzelfde niveau aan te houden.
|
|
|
9 September 2017 - Ondanks ondertussen de buisjes die gestoken werden in plaats van gewoon geboorde gaatjes, blijft de aanvoeropening aan de bovenzijde verstoppen. Ik diende ze nog altijd systematisch te doorprikken om het water vlot van het dak te laten uitlopen zoals hier zichtbaar op de foto.
|
|
|
Ter hoogte waar ooit in het sas een boom stond, blijken op zelfde hoogte nog zware wortelingen en takken ondergronds te zitten. Deze maken voorlopig het verder afgraven op hetzelfde niveau zo goed als onmogelijk. Omdat de bunker vooraan ook dieper in het terrein verdoken zit, is hier in eerste instantie dan maar iets minder diep uitgegraven en met een trapje gewerkt.
|
|
|
De nieuwe situatie na een volgende dag vrijgraven en dallen leggen.
|
|
|
12 September 2017 - Aankomst van een tweede lading betonnen dallen van Ciers Beton uit Oostrozebeke.
|
|
|
23 September 2017 - Omdat de bunker vooraan in zijn toenmalige situatie heel wat dieper in het terrein zat, werd het eerste pad aangelegd met 2 niveauverspringingen.
|
|
|
26 September 2017 - Verder afgraven en uitwerken pad naar voorzijde van bunker toe.
|
|
|
Jammer genoeg stoten we hier nog eens op een giftig cadeau. Een massief blok van plaaster, betonresten, baksteen,... Een plaats waar men dus in het verleden permanent restanten van deze producten stortte. Dit is een blok van zeker een 150 a 200 kg.
|
|
|
30 September 2017 - Opruimen van het massieve stuk puin op de hoek van de bunker.
|
|
|
Ook de voorzijde betegeld tot voor het schietgat.
|
|
|
De opnieuw sinds de laatste opruiming, volledig opgedroogde binnenkant van het bunkertje.
|
|
|
Sfeerfoto met geopend luik.
|
|
|
Rond deze periode kreeg ik aan het bunkertje bezoek van beroepsfotograaf Michiel Hendrickx. Alleen had hij op dat het hier bunkertjes waren uit WOI en gebeurde er voorlopig niets met de info die hij toen verkreeg. Ik hield er de foto hiernaast wel aan over (Foto: Michiel Hendrickx) |
Halft Oktober 2017 - Opnieuw komen de graafwerken zeer kort bij het bunkertje. Langsheen de trekweg wordt alle grond die ondertussen hier was samengebracht gezeefd. Ook worden er bijkomende drainages aangelegd. |
14 Oktober 2017 - Opnieuw duikt zwaar materiaal op rond de bunker.
|
|
|
Op het dak werden bijkomende beschermingen gezet om te verhinderen dat de waterspuwertjes zo snel als het toen het geval was, bleven verstoppen met bv bladeren van de bomen.
|
|
|
16 Oktober 2017 - Situatie aan het bunkertje na het voorbijkomen van de zeefinstallatie. Niet te snappen waarom men niet de moeite doet het puin en de rommel aan de bunker mee te zeven. Hier laat men gewoon de rommelige en vuile grond tussen wegel en bunker in de ondergrond zitten, zonder deze te zeven.
|
|
|
24 Oktober 2017 - Drainagewerken tussen trekweg en Schelde en ook direct nabij de bunker.
|
|
|
11 November 2017 - Na de drainagewerken.
|
|
|
Half januari 2018. Bijkomend vrijmaken linker zijkant. De reden waarom dit nog bijkomend wordt gedaan is dat men binnenin aan de voorzijde wel nog degelijk een inwerpplaats ziet voor een granaten dat aan de buitenzijde (voorzijde) nog niet is teruggevonden. |
13 Januari 2018 - Bijkomende poging bunkertje op linker kant verder af te graven. De nieuwe afgraving wordt gestart van waar ik bij de eerste afgraving stootte om lastige wortelingen van de boom die eerder in het toegangssas werd verwijderd. Wel sterk vervelend is dat de aannemer die daar nog altijd met tussenpozen aanwezig was, ondertussen al meer dan een maand zijn zware kraan naast het bunkertje geparkeerd liet staan. Deze staat dus bijkomend ook nog eens in de weg om met de verdere af te voeren grond weg te kunnen.
|
|
|
Geleidelijk aan worden dus alle dallen opnieuw uitgenomen en de ganse uitgraving op de linker zijkant en de voorzijde nog eens een 60 a 80 cm verder afgelaagd. Opnieuw stoot ik vooral op slijkerige grond met stenen.
|
|
|
14 Januari 2018. Verder aflagen linker zijkant en nogmaals herleggen dallen.
|
|
|
20 Januari 2018. Afgraven hoek vooraan de bunker.
|
|
|
In de linker voorhoek kon in de grond nog een originele grenspaal van het bunkertje teruggevonden worden.
|
|
|
Situatie aan voorzijde van de bunker na deze dag.
|
|
|
21 Januari 2018. Eindelijk duikt het vermiste granaatwerpgat op. Dit blijkt net als de kleine uitloopgaten van de ventillatieschachten wel degelijk ooit ontdaan van zijn beschermende gaasdraad.
|
|
|
Vrijgemaakte voorzijde met gesloten schietgat.
|
|
|
Vrijgemaakte situatie met geopend schietgat.
|
|
|
Laatste maar zelden beantwoorde vragen bij de werken. zeer frustrerend dat men hier soms op een dag met de gigantische werfmachines op 5 minuten kan verwezenlijken waar je met de schop opnieuw een dag mee zoet bent. Alleen vertikt men het permanent eventjes te doen... |
5 maart 2018 - Rond deze periode is men opnieuw bezig het ganse terrein te effenen met propere gezeefde grond. Alleen blijft men het vertikken om toch eens een klein beetje een talud onder 30° te trekken vanaf de dallen naar het niveau van het terrein ernaast. Dit is dus opnieuw nog eens later manueel gedaan...
|
|
|
Aan de voorzijde rechts ligt nog oud hout. Dit betreffen echter vrij grote en zware stronken die manueel alleen niet te verleggen zijn. Ook hiervoor werd enige hulp gevraagd. Dit is uiteindelijk het enige waar men op in gegaan is in een iets latere fase.
|
|
|
6 maart 2018. Enkel op het zeer beperkt wegtrekken van de rommelige voorhoek rechts is de aannemer blijkbaar dus wel ingegaan. Het beperkt talud trekken is steeds gewijgerd.
|
|
|
25 Maart 2018. Omdat aannemer en school het vertikken beperkt wat talud te trekken, dan alles maar zoals eerder gemeld, manueel in talud gezet.
|
|
|
2 April 2018. Ruimen rommelige situatie voor de bunker
|
|
|
Paletten en rommel die nu al jaren niets staan te doen voor een peilput.
|
|
|
Eindsituatie op dat moment
|
|
|
18 Mei 2018. Geleidelijk herstelt het terrein zich van de vele werken.
|
|
|
4 Juni 2018. Nieuwe werken en allicht ook opnieuw beperkt onheil in aantocht?
|
|
|
9 Augustus 2018. Ondanks vragen om het bunkertje zoveel mogelijk op te nemen binnen nieuwe projecten begint men dus omheining te zetten in de zone tussen trekweg en Schelde. Waarom dan opnieuw het bunkertje niet gewoon mee opgenomen kan worden in de weides die men hier aanlegt, blijft ook mij een raadsel... Op deze wijze blijft hij dus eeuwig als een paria afgescheiden achter de weide achter.
|
|
|
18 Oktober 2018. Zoals gevreesd, heeft men een reeks weides gemaakt tussen wegel en Schelde maar het dus totaal vertikt ook maar 1 hekje te plaatsen richting bunker...
|
|
|
Door deze aanpassing is voortaan het bunkertje enkel nog rechtstreeks bereikbaar via de zijkant van het weilandje tussen omheining en talud naar de Schelde. Voor onderhoud van het bunkertje dus alles behalve praktisch.
|
|
|
1 November 2018. Het alvast zolang de school niet toegeeft tot het bijkomend steken van 1 hekje, te nemen pad richting bunker.
|
|
|
Hierdoor ben ik natuurlijk ook verplicht de toegang tot het terreintje met de bunker nog eens aan te passen om hem vlot te kunnen bereiken via de voorzijde wat nooit origineel de bedoeling was.
|
|
|
7 Mei 2019. Dit is de wijze waarop het bunkertje heden nog altijd terug te vinden is langs de Schelde en na al deze werken blijkbaar nog altijd niet gevrijwaard is van sloop door de eerder gemelde Sigma-werken die hier nog dienen langs te komen.
|
|
|
Kan een zinnig iemand op de duur na alles wat aan dit structuurtje al is gebeurd om het in de toestand te krijgen die je nu ziet, nog snappen dat dit nog altijd niet wordt gevrijwaard van sloop? Gezond verstand aub voor het behoud van een dergelijk pareltje op de bunkerlinie Bruggenhoofd Gent.
|
|
|
|
.JPG)
